lunes, 27 de abril de 2009

"As bolboretas mouras" (fragmento)

"AS BOLBORETAS MOURAS" Manoel Anxo Fernández Alborés



Estache a caer a tardiña, en Tui, e Valença, dende a outra veira do Miño, parece que mesmo estivera feita de cobre pulido, porque o sol está-se a empeñar en pintar as pedras de laranxa, e o verde do brión e a carriza acentúa os seus propios efectos de óxido de cobre.
O ceo é un estrano cúmulo arremoiñado de nubes tormentosas do cal os seus contornos debúxanse laranxas como as pedras da catedral, aínda que un denso núcleo violeta carga o seu interior de auga.
De tanto en tanto, o surtidor de luz, calor e mais cor, dispara nódoas douradas sobre as galerías da vella cidade fronteiriza, os vidros da cal confunden-se cos brillos da pedra mollada.
Nas rúas sagradas, n'aquelas onde non ousan chegar os automóbiles, as lousas pétreas do pavemento funden-se como pra recoller auga e obligar ó viandante a sortea-los charcos en ziguezague, e poder así contemplar ambos lados da estreita vía.

Hoxe, a tormenta veraega rinde-lle culto ó cálido aroma da pedra mollada.
Unha xuntanza de novos pasea sen sortea-los charcos, chapiñando e chapuzando con despreocupación. Sonche catro mozos e tres raparijhas, e os seus respectivos reflexos na iauga. Charlan animadamente sen se parar de tocar, palmear e mais empuxar cariñosa e travesamente.
Diríase que están de visita, estes rapaces, porque lles rodea un aire festivo distinto dos poucos nativos da súa edade que ollan as rúas a estas horas (os que non estan de vacacions fora, están n'algún establecemento con traballo extra no verán) e pese a todo nótase que son visitantes asiduos da vila de San Telmo ou residentes nos aledaños do Val Miñor e arredores, incluso mais aló do Miño, das terras do shseshseo e a jheada, de Portulishsia, se vostedeshs me entenden.
Un dos rapaces rodea co seu brazo o pescozo da xeitosa roxiña que lle acompaña e sinala pra un edificio, referindo-lle quizais algunha vella historia que aló acaecera.

A cor do ceo é agora plúmbeo chumbo, e xa resulta difícil averiguar por ónde se filtra a luz laranxa.
A raparijha roxa paróu-se nun escaparate de artesanía galega cas consabidas pezas de sargadelos, e o rapaz sigue a camiñar só. As brilliantes raias branquiazuis da súa americana loitan victoriosas por rebasá-la luminosidade do laranxa dourado reinante. Camiña cas mans nos bolsos do pantalón e sostén un cigarro nos beizos; a sua gravata avermellada, co no floxo, balancéase de esquerda á dreita como un péndulo en busca dun tesouro baixo o chan. Ó chegar ó cruce cuhna embocadura, o novo pode escoitar con crecente nitidez a aguda suavidae dunha gaita. A sua gravata deixou de balancear . El detívose.
Rápidamente, camiña con longos pasos ó longo da pequena rúa que lle trae a melodía, mentra-la sua gravata sinala-lle o camiño con frenético vaivén.
Os seus compañeiros, que se decataran do seu repentino cambio de rumbo, o siguen unha vegada se reuniran ca roxa carón da embocadura.
O rapaz voltou un momento a mirada para comprobar a presencia dos seus amigos e sigue á sua gravata por entre os postos ruantes e vendedores roteiros de canastos de salgueiro. Ó doblar a esquina, topa-se cun mercadiño, cáseque bullicioso, de vimbieiras e carámicas. Dous turistas interesan-se pola mercancía dunha vella afañada na confeción dun canasto de palla. A avoa intenta, non con moito empeño, contestá-lo chapurreante castelán dos seus interlocutores nun galego inintelixible a través dos seus escasos dentes.
O rapaz detén-se un instante para contemplar a escena tra-lo vaivén da sua gravata vermella. Por fin, a través dos soportes dos toldos e das persoas que enchen a rúa, distingue a figura da cal brota a música.
Avanza entre os postos pra ve-lo mellor, sacándose unha man do bolso para retirá-lo cigarro da boca e aspirar unha boa baforada. A sua gravata xa non ten balance.
Apoiado nuha columna de pedra, aspira grandes baforadas de fumo e contempla con irreprimible fascinación o músico:
Trátase d'un home de idade indefinida. Aínda que o seu aspecto é mais ben xove e a súa constitución ben ben atlética, o certo é que o seu corpo e a súa presencia posuían un certo e inquietante desgarbo. Toca, manexa a gaita e apreta o saco con frenesí inaudito, e está-se a bambolear co roncón dun lado ó outro alegremente, ó tempo que marca o ritmo cun pé. Ten os ollos pechados, e ensombrecidos polo ala dun sombreiro bombín que lle está a conferir un nonseiqué de aire foráneo.
Aínda que os seus rasgos poderían perfectamente ser galegos, o certo é que dixérase que é un home doutro lar, moi lonxe. Pásalle como ó Anthony Quinn, que ca misma cara de mexicano convénceche de ser indio do norte, indio oriental, ario fenotípico mongol, ruso, portugués ou esquimal soamente cambiando o sombreiro, dun xeito, todo hai que dici-lo, convincente. O certo é que ó noso rapaz non lle recordaba ó Anthony Quinn, o gaiteiro do bombín, senon ó J.C. Scott, ou pode que ó Lee J. Cobb, de moi novos, aínda que sempre tendía a confundi-los, polas iniciais crípticas dos nomes, polo físico soamente un pouco mais afortunado no caso de Scott, e porque os dous salían en "doce homes sen piedade". Ó rapaz íaselle un pouco a ola mentre escoitaba a curiosa melodía, un tanto absurda na voz dunha gaita.
O músico leva unha camisa branca con raias verdes escuras, e por riba dela un chaleco do que se bota a faltar o resto do traxe. Unha cadea de reloxio asoma do bolso do chaleco, e os seus pantalons son tan anchos que mesmo poderían ubicar outro home sen enchelos.
A veira do estraño gaiteiro hai un gato anegrallado sentado, como a escoitalo. Aínda que poidera ser un mixo calquera do luar, o rapaz ten por certo que ambolosdous son socios, que van xuntos.
Carón o músico, no peitoril dunha fiestra, un porrón de viño tinto fai de sustituto do cano da gaita cando o saco está ben cheo de aire.
O rapaz novo contempla a escena fascinado sen saber exactamente por qué. A música tradicional, tocada na rúa, sempre lle resulta indiferente, como un fío musical nun ascensor. Asociar as pezas consabidas do repertorio de Milladoiro ás rúas de Santiago e as súas tendas, paradigma da vella vila galega autorretratándose cara ó turista, é algo tan mecánico para o noso novo que non sinte o exotismo que percibe o foráneo, como si mesmo el estivera oíndo un shitar polo medio de Calcuta, pero hoxe, así, de repente, ten a sensación de lle atopar algo estraño ó seu entorno, un fuxidío sentemento de extranxería que lle pareceu agradable e inquietante ó mesmo tempo. As notas da muiñeira de Montesampaio crecen no seu propio eco.
Nubes de xeado de laranxa coral e buzarrons de chumbo, choiva, chuvia e poalla de ouro. De súpeto, o enigmático músico avanta uns pasos sen deixar de tocar, e encárase ó noso xove espectador cun sorriso afectuoso, retranqueiro, prosmeiro, bulreiro, bulrento e burlón.
¿De ónde xurdiu este tipo?
Aínda está a poallar, pero ó sol sempre lle cadra unha fenda no ceo pra se asomar. Xurariamos que que a música sigue a soar, pero o home xa deixou de tocar e súpetamente comenza a executar unha serie de brincos e saltos esperpénticos ó rredor do ensimismado rapaz, quen xa comenza a buscar ca ollada os seus compañeiros, para que vexan aquelo, para saber si neles exerce o mesmo efecto hipnótico, pero non os ve.
_"¿Ónde andarán?"
Unha sensación de inquietude asáltalle por un momento cando ve que o gaiteiro pecha os círculos da súa torda danza rocambolesca e cáseque pode senti-lo seu alento.
Cun xiro de corentaecinco graus, torna o rapaz a buscá-los seus amigos.
_"¡Ai! ¡Mira onde están! ¡¡Eh!! ¡¡Rapasses!! ¡¡Stou aquí, vinde!!"
_"¿Ónde andabas?"
A voz da roxa ten algo de faceta zafrañada.
_"Pois...eiquí..."-tórnase pra lle mostrar a causa da sua ausencia, e comproba que non está.
_"Sempre estás a facer igual, neno"
_"Haiche que estar pendente de ti"
_"É que un día imos-te deixar atrás, rapashs"

Risas

_"¿Non che dijho eu? Ssei que este jhañán vaiche de ssolitario"
_"Veña. Imos, que esta noite quedamos na praia cos outros e aínda temos de recolle-las cousas na casa."
_"¡Boh...! Como queirades."

Alónxan-se pola rúa seguinte entre risadas pra se perder na luz laranxa. Deten-se a poalla desaparecen a modiño as nubes contra nascente mentra o sol xa se está a poñer.
Aló, lonxe, vai ti saber de ónde, sona unha gaita.








Nubes esgazadas forman un mosaico no ceo noitego, iluminadas pola lúa chea.

_Fódete ahí, repóquer.
_¡Unha merda! Toma deshs, toma xota, o rei ca shsúa corte e un ashs quinindiola
_¡Hossstiá! ¡Tiña unha eshscaleira, o lambón!
_¿E ti que pensabas, rapashs? ¡Boh...! ¡Darlle mais queimada a este, oh..., que afojhe ashs penashs!

A chama da queimada pinta de azul amortallante os rostros dos presentes, e unha brisa tibia fai cambiá-las tonalidades pantasmagóricas das suas faces. Sete xoves facianas avellantadas mileiros de anos pola luz que brota do ardente augardente. Ollos brilliantes miran-se cheos de complacida complicidade, acesos polo mesmo alcohol que se queima na vella cazola de barro.
As ondas do mar de Vigo danlle asosegadas, lenes, mainas palmadiñas unha praia que a lúa convertira en nacre, a pouco mais de dez metros da chama azul.

A rapaciña roxa bebe o derradeiro grolo da súa taciña, e quita-se a camiseta.

_¡Imoshs bañar! ¡Veña,oh..., que tedeshs ashs neuronas sen refrijherar!

Nun santiamén, espe-se e brinca porriba da chama, que se torna cobreada un segundo antes de apagar.
Todos a siguen a correr entre unha chuvia de prendas que sementan a praia. Sete corpos rachan a tranquilidade da iauga a berrar ó se zambullar.

Nadan e chapuzan escandalosamente, a xogar e rir. A lúa esta a converte-los seus corpos espidos en brilliantes esculturas de metal azulado, e o plancton en movemento aluma o fondo areoso, para mostrar catorce pernas ó trasluz verdento en continuo movemento.

Un dos rapaces alonxa-se do grupo a mergullar, para se adentrar nun mar verde e silandeiro, que afoga en cáseque imperceptibles ecos a parranda dos seus amigos. Alí, no interior da masa líquida, o home convirte-se nunha partícula de vida sumida na inmensidade da natureza. O sair ó exterior, o rapaz respira con anceio e arfa, bufa, resopra ó axita-la satinada superficie.
De súpeto, unha figura emerxe moi preto do novo con ímetu inusitado. O mar está-lle a ragalar un corpo de muller.
A rapaza roxa está a sorrir entre arquexos e fai un par de braceadas na iauga.

_¿Ónde penshsashs que vashsen o tridente, Neptuno? A praia está-che pró outro lado.
_É que shsei que hai ondinas nesta parte, oh.

Risadas

_Poishs pra min que xa topacheshs unha- dis ela nuha aperta acuática.

Nese momento, aparece un dos outros a nadar.

_¡Eh, oh! ¿Qué eshstadeshs a faser? Aínda ides procrear un croque.

Os tres estan a rir tanto que teñen que facer un esforzo para non tragar auga.

_¡Oeshs, rapáshs! ¿Non viche-la rocha aquela de alí? Aínda che está a hostia de alta, pero pra min que se pode subir. ¿Fasemoshs uns saltiños ou qué?
_ ¡Ai, siiii...!, -dis ela- ¡Veña, oh! ¡Imos saltar!- Acolle con tanto entusiasmo a proposición do recién chegado que agora busca o asentemento do seu cazador de ondinas- Anda, oh, que así xa non tornas a escapar, que me andas sempre perdido soliño polo mundo adiante, oh...
_¡Ai, sí, muller, sí! Xa vou, mira que me eres chorimicas.

Daquela, mentre os seus compañeiros tornan xa prá praia a recobra-la quentura co alcohol, os nosos tres atlantes empezan a tentar as rochas sulagadas para comezar a ascensión pola masa de pedra que, pragada de lapas e mexilons, érgue-se case oito metros porriba da superficie.

Unha vegada no alto, miran pra baixo para calcular o salto. O mozo que propuxera a proeza apreixa a roxiña polos peitos dende atrás, a berrar: _ ¡Ai, miña nai, qué alto está isto, rapáshs! ¡Eu sen "flotadores" non me tiro!
_¡Quita, parvo, que aínda imos caír!- a súa risada está-se a entrecortar polo medo a unha estúpida escorregadela.
_ Veña, oh. Imos saltar- dis o caza-ondinas impaciente.
_ Ben. Eu primeiro.

Despois de moito dubidar, o bromista, efectivamente, é o primeiro en saltar á iauga. O saltadoiro o fai dereitiño, de pé, cos brazos pegadiños ó corpo, convertido nun proxectil que surca o fondo mariño e alumea-o en verde, a deixar un ronsel branco após. Cando emerxe, a excitación e unha inocente anoxia fanlle falar entre arquexos -sei que tragou auga- de felicidade:

_¡Shsssstiá, neno! ¡Isto é collonudo! O que pasa é que pró chollo que da subir, chejhas abaixo en nada.

_Iso é porque miras pra baixo, oh -dis a raparijha- Se pecharas os ollos sejhuro que se che fashsía moito mais larjho.
_ ¿Cos ollos pechados?- inquíre-lle o seu compañeiro de rocha- Non hai jhuevos.

A rapaza mira pra el con cara de desafío:

_¿Ti qué pensas? Xa o teño feito ¿eh? E o que che estou a dicir é certo. Se non tes referencia visual dígoche eu que se che fai eterno o momento que pasa antes de tocá-lo ajhua.
_Pois veña, menos leria, oh. Pero dille a ese parvo que polo menos abra él os ollos, non vaiades a abrir a cabeshsa un contra o outro.
_ A ver...¡Ti, "croque", aparta un pouco, non nos deamos un croque os dous!
_ Salta, filliña, salta, que eu xa'stou a subir á pedra outra veshs.

A roxa xa non é roxa. O mar e a noite escureceron a súa melena. As suas nádegas rechumen-se ó buscar os seus pés apoio na rocha, e os seus bicos dos peitos, tesos pola iauga fría, móvense nun vaivén cando as tetas penden do arco do seu corpo, como péndulos a buscar un tesouro baixo do mar. Cando deixan o seu balance, unha rápida flexión-extensión de pernas e a rapaza surca o ar cos brazos estendidos pra diante, ou mellor dito, pra baixo. Fai unha mergullada silandeira, calada, e penetra a superficie da iauga limpamente, cun trazo de escuma verde luminiscente que debuxa un arco submarino. Ó emerxer, a lúa aluma-lle un sorriso de satisfacción.

_E non abrín os ollos ¿eh?, e de veras que se che fai mais longo. Estiven a isto de abrir os ollos. Anda, agora tócache a tí.
_¡Beeeen, xa voooou! Sal do medio.

O rapaz apoia o mellor que pode os seus pes no borde da rocha. Sinte a súa superficie pragada de minúsculas lapas adherir os seus dedos ó trampolín natural. Sinte as súas pernas en tensión e sinte a luz da lúa escorregar ó contacto ca súa pel mollada.
Pecha os ollos e salta ó valeiro. O redor seu prodúcese unha explosion sensorial. Partículas de auga, ar e sal rozándolle a pel, momentánea ingravideza, o rozo coa atmósfera ó baixar...

_É certo -pensa durante a caída- Se pechas os ollos isto dura mais. Non che sei a que altura estou, pero tería que topar ca iauga...¡xa!...¿non?...¡agora!...¡hostia!¿aínda non?...manda carallo, sí que...teño que tensar ben para non me lastimar cando entre...¿xa?...e que pódese un foder o lombo se non...¿agora?...carallo, ainda porriba, ó ser noite, mírase aínda menos, todo é negro, todo é mouro e anegrallado. Non hai tonos avermellados. Non ves a circulación do sangue nas pálpebras...¿xa?...non hai mais que formas negras...formas indefinidas sobre fondo negro...a revoar e a revolotear...mouro sobre mouro...todo é mouro.











Noite pechada. A lúa non se deixa ver facilmente tras das motroñadas de nubes. Illa de Ons, ría de Pontevedra. Ano mil novecentos corentaetres.

Encol dun penedo, na parte occidental da illa, riba dun acantilado, Xurxo Diáñez, pescador de día, contrabandista de noite, fuma un pito para se arrecouchar das súas lembranzas.

Xurxo era un home duns trintaecinco anos. O seu rostro, xuvenil aínda e todo, queimado polo sol e a areixa constante do mar, adquirira unhas olleiras permanentes (disque por tan pouco dormir) que lle daban un aire de madureza cáseque senil.

As súas grosas cellas escuras ensombran a súa penetrante ollada verde . A barba de catro días acentúa dalgún xeito a perfecta definición duns beizos que, sen telos finos, non se podería dicir que foran grosos. Longos mechóns de pelo moi mouro emerxen da súa negra boina de xito que estiveran a formar parte dela, e estanlle a cair riba da fronte e das tempas, a baixar pola sua face ata a meixela esquerda.
As súas mans, curtidas polo duro traballo do barco e as liortas de taberna, cólganlle dos pulsos, apoiados nos xeonllos. O seu xersei negro, de alto colo, confírelle un aspecto distinguido á vegada que humilde, e o pitillo que se está a consumir nos seus beizos é a mesma estampa do abandono.

Contemplaba o mar como se d'unha bola de cristal se tratara. Tódalas súas lembranzas ían a pasar como ondas consecutivas que desaparecen para que outras emerxan.

Xurxo era un home condenado a unha illa, a estar nunha, e ...él mesmo a ser outra.

A súa relación co mundo rompérase facía moitos anos, cando deixara os seus estudios de Teoloxía e Filosofía en Santiago, medio a tolear pola morte da sús mais amada compañeira a mans da Garda Civil, por culpa dunha serie de desditosas coincidéncias.
Daquela foran tempos duros. Franco xa se fixera co poder cunha idea dominante...e pouco máis que esa idea dominante.
Xurxo coñecera moi ben o significado da idea dominante, porque todo estaba a cair nos seus dominios. A metade dos seus estudios víranse interrumpidos pola querra, e, o resto, pola forte represión ideolóxica. Moitos dos seus amigos e algún dos seus profesores desapareceran, aínda non se sabía se só de momento, da circulación. O certo é que se a administración era unha vía de consecución do poder, o medo era unha moito mais antiga. A primeira vía levaba a traveso de rápidas destitucions e inmediatos relevos en todos os órganos de governo, desde as alcaldías ata as delegacions ministeriais, e a pasar polos governos civiles, as diputacions provinciais, as universidades, as escolas...e a vida cotiá, por mais que nalgures sempre parecía que os cambios políticos non eran decisivos no día a día. O único xeito de trascender á axistencia da xente común, foran mais ricos ou mais pobres, residía na segunda vía. A vía do medo. Tiña pretensions aleccionadoras, perseguindo con firmeza as actividades e mesmo as integridades físicas d'aqueles d'algún xeito relacionados coa república, precedente. Xa resulta obvio, ou aínda tópico, mentar o temor colectivo a verse sinalado como liberal ou de tendencias comunistas ou sindicalistas. Polo menos tendeuse a eliminar calquer lider ou posible líder (só os grandes liderazgos teñen medo das individualidades influentes), fora mediante proceso sumarísimo, ou procurando con urxencia minimizaren as perdas de tempo da maquinaria legal. Alguns foran fusilados, outros desaparecidos, moitos encarcerados, como lle pasou a Xosé Pazos Parada, o amigo inseparable da mocidade de Xurxo.

_Non te preocupes, rapaz -dixéralle a Xurxo- o mundo non está soamente a tolear eiquí. Pra min que Europa vaise liar a sopapos ven aixiña. Sei que virán por min, e non creo que tarden moito. Ti, fai favor, estache pola miña irmá mais aínda do que estás.
_Descoida -dixo Xurxo nervosamente- non nos vai pasar nada, nin a tí nin a min, e moito menos a Leo.

Desgraciadamente non foi certo. Xosé María Alfredo Pazos morreu no cárcere da Cruña. En canto a M. Elisa Leonor, a súa irmá, a amiga de Xurxo, e muller de excepción nun mundo de homes...Xurxo xa nin lembrar podía sen mágoa, sen door.
Había tan poucas mulleres a faceren estudios superiores naquel tempo, que unha rapaza fermosa como foi Leo Pazos, de intelixencia afoutada e ollos sedutores, non lle pasou desapercibida nin a Xurxo nin a ninguén que a coñeceu. Era a amiga dos seus mellores amigos. Fascinóunos tanto a todos, que él acabou por se rendir ós seus encantos cáseque por referéndum. Despois xa non saberían vivir un sen o outro.

Xurxo olla as rompentes onde normalmente os corvos mariños toman o sol, pero hoxe están valeiras.

Cando La Falange emprendeu as súas misions de saneamento, arremeteu contra inimigos visibles, pero tamén contra alguns persoaxes de certo poder ou caudal económico que poideran ser sospeitosos de trato cos roxos. Don Carlos Pazos, o pai de Leo e Xosé, foi un destes "perigosos" individuos na Cruña. A súa librería fora destruída, e aínda, n'algunha ocasión, a súa casa apedrexada por alguén que leera sobexo libelo católico propagandista, ou quizais un que ceaba a escoitar na radio o arte dramático de Queipo de LLano ó estoupar a guerra.

As gueivotas chían por baixo da queixa do vento.

Xurxo coñecera a Leo na casa duns amigos en Milladoiro. O tempo era espléndido, e foran pasexaren polo campo. Aínda podia lembrar o muro de pedra onde sentaran a falar por primeira vez.

-Dis o meu irmán que tes un grande porvir.

O ton de Leo parecia sempre irónico, con segunda intención, como se quixera indagar na ialma dos demais polas súas reaccions cando facía todo o posible por lles provocar inquietude. Xurxo soubera-o dende o primeiro momento e fixérallo saber facendo o posible por inquietá-la a ela, cousa que afalagou a Leo como nada o fixera antes.

-O teu irmán Xosé apreciame demasiado, pero se iso se poidera contaxiar en familia, non dúbido que me pode esperar un futuro do mais prometedor.

-Eu nunca prometo nada- dixéralle ela risoña.


Xurxo tirou o cigarro pra ver cómo caía ó fondo do acantil, pero o vento alonxóuno ata que o perdeu de vista.
Duas gueivotas voaban o redor seu en actitude vixiante. ¿Era aquel intruso un perigo para os seus niños? Xurxo non as vía. O que vía era a cara de Leo. A lembraba igual que a primeira vez que a bicara. Lemraba o seu corpo como a primeira aperta que lle dera. Pechou os ollos para non ver o que sempre seguía a esta visión e comezóu a chorar. O cantil afogou os ecos do seu pranto con vergallazos de auga e chíos das mesmas gorxas que, dende o ar, viñan a enguliren os peixes que enchían aquel mar. As ondas iban e viñan a rastras polas rochas sen poderen collelas, e quizis por iso voltaban con mais forza para lle dar unha nova aperta titánica que non asía absolutamente nada. Na noite, a imaxen da escuma esbranquizada a facer esforzos por apañar nada podía chegar a ser toleante.
As invisibles ondas do inmenso pélago que tiña ós seus pes soaban como un continuo rebulir de seda esmerilante que se deslizaba para traslucir un costado de muller, e que subia descobrindo o seu sexo, o seu ventre, os seus peitos. Xurxo, ás veces, chegaba a despreciarse por lembrar o que de muller tiña Leo. A súa ausencia queimaba tanto que a súa voz, xa cáseque descoñecida, bastaríalle para lamber un anaco da sua presencia, pero o certo é que Xurxo non vira nin sentira mais corpo de muller que o de Elisa Leonor, e o seu cheiro xa non era mais que unha palabra sen corpo físico...e todo por culpa d'aquela panda de ...

As ondas estrelan-se na parede rochosa, alá abaixo. O vento tararea unha lúgubre canción dende o Buraco do Inferno, un monstruoso acantil pechado, un pozo de sesenta metros de escuridade que canta coa voz dos mortos no mar. As gueivotas choran, rin e insultan, e a fricción de toxos e matoxos é como un xigante esmagando unha pedra ata converti-la en area, pero...

-¡Fillos de putaaaaaaaaaaa!

...o berro de Xurxo dilatou aquel universo por un instante.

Leo era unha muller valente. Axudara a moitos "conspiradores xudeo-masónicos" a escaparen a luares seguros despois da guerra. Alguns collían barcos pra América. Outros ían-se a sitios inaccesibles nos bosques, ou a luares onde a policia non se molestaba en ir, luares de aillamento, como a illa de Ons, onde "los rojos" restaban alonxados do mundo pra se esganaren coa sua propia protesta.
Unha xuntanza de xoves galegos nacionalistas chegaran a planexar un atentado a Rivero de Aguilar e outro a José Vila, acusador e presidente, respectivamente, no esperpéntico xuizo a Alexandre Bóveda, pero alguén foise da lingua e as persecucions chegaron ó punto de localizar os sitios de reunión dos conspiradores. A coincidencia de moitos sospeitosos en xuntanzas na casa do pai de Leo deixárana en evidencia suficiente pra lle conceder o triste privilexio da morte exemplar que a Guardia Civil mesturaba

(continuará)